น้ำลายเหนียว เกิดจากปริมาณน้ำลายไม่เพียงพอในการหล่อเลี้ยงในช่องปาก น้ำลายคือส่วนประกอบสำคัญในช่องปากที่คอยบ่งบอกถึงความผิดปกติได้เป็นอย่างดี สามารถรักษาอาการน้ำลายเหนียวเบื้องต้นเองได้ แต่หากพบว่าน้ำลายในช่องปากมีความผิดปกติควรเข้ารับการรักษาเพื่อหาสาเหตุและรักษาอาการ
น้ำลายเหนียว เกิดจากอะไร
น้ำลายเหนียวเป็นอาการที่เกิดได้จากหลายสาเหตุ แต่สาเหตุที่พบได้บ่อยมักเกิดจากอาการปากแห้งหรือน้ำลายน้อย อาการน้ำลายเหนียวอาจทำให้เกิดอาการอื่นๆ เช่น รู้สึกกระหายน้ำ และกลืนอาหารลำบาก ซึ่งอาจส่งผลต่อชีวิตประจำวันได้
น้ำลายเป็นสารคัดหลั่งที่มีหลากหลายหน้าที่ เช่น รักษาความชุ่มชื่นภายในช่องปาก ช่วยย่อยอาหารบางประเภทก่อนเข้าสู่ลำไส้ เพิ่มการรับรู้รสชาติอาหาร และช่วยดักจับเชื้อโรคบางชนิด เมื่อน้ำลายเหนียวข้นขึ้นอาจทำให้เกิดอาการบางอย่างหรืออาจเป็นสัญญาณของการเจ็บป่วยได้ บทความนี้ได้รวบรวมสาเหตุของอาการน้ำลายเหนียวและวิธีแก้ไข้เบื้องต้นมาฝากกัน
ความสำคัญของน้ำลาย
น้ำลายมีส่วนประกอบของน้ำถึง 98% อีกอีกส่วนที่เหลือ จะประกอบไปด้วย อิเล็กโทรไลต์ เมือก สารยับยั้งแบคทีเรีย เอนไซม์ชนิดต่างๆ โดยหน้าที่หลักๆ ของน้ำลายคือการย่อยแป้งที่อยู่ในอาหาร เป็นหนึ่งในกระบวนการย่อยอาหาร คอยชะล้างเศษอาหารในช่องปากลดการเน่าเสียจากแบคทีเรีย แถมยังคอยปกป้อง ฟัน ลิ้น และเนื้อเยื่ออ่อนบางส่วนภายในช่องปากอีกด้วย
เห็นไหมว่าน้ำลายมีหน้าที่สำคัญมากๆ ในช่องปากไม่แพ้สิ่งต่างๆ เลย เพราะเหตุนี้เอง น้ำลายจึงสามารถบอกได้ด้วยว่าคุณกำลังเป็นโรคอะไรหรือไม่ เพราะเหตุนี้เองจึงควนสังเกตให้ดี อย่าละเลยปล่อยให้สัญญาณที่เกิดขึ้นเหล่านี้ ไม่มีค่าอันใด โดยลักษณะน้ำลายรูปแบบต่างๆ ที่ควรระวัง หากเป็นควรรีบเข้าพบแพทย์เพื่อตรวจสอบโดยเร็ว ซึ่งลักษณะต่างๆ ของน้ำลายมีดังต่อไปนี้
ลักษณะน้ำลายบ่งบอกโรคอะไรได้บ้าง
- มีน้ำลายในปากมากเกินไปจนผิดปกติ
ผู้ที่มีน้ำลายในช่องปากมากเกินไปแบบผิดปกติที่ควรจะเป็นเท่าที่รู้สึกได้ พร้อมตามมาด้วยอาการระคายคอ มีเสมหะ รู้สึกมีรสเปรี้ยวกลืนลำบาก หรือมีรสขมของน้ำดี เรอบ่อย แถมด้วยการมีกลิ่นปาก นั่นหมายความว่าคุณกำลังเป็นโรคกรดไหลย้อน
- น้ำลายแห้ง
อาการของน้ำลายแห้งนั้น เกิดจากการที่น้ำลายไม่สามารถไหลผ่านท่อน้ำลายได้อย่างสะดวก อาการแบบนี้มักเกิดขึ้นบ่อยในส่วนของต่อมน้ำลายใต้ขากรรไกร อาจจะมีอาการปวดและบวมใต้คางร่วมด้วย ซึ่งจะเป็นๆ หายๆ มักจะมีอาการในเวลาที่รับประทานอาหาร ซึ่งบ่องบอกว่าคุณกำลังเป็นนิ่วต่อมน้ำลายนั่นเอง
- น้ำลายไหลในขณะนอนหลับ
ต้องบอกเลยว่าหลายๆ คนคงเคยประสบเหตุการณ์ที่ตื่นมาแล้วน้ำลายไหลออกมาเปียกหมอนเป็นจำนวนมาก แต่คงคิดว่าเป็นเรื่องธรรมดาที่เกิดขึ้นได้ แต่จริงๆแล้วอาการดังกล่าวนี้อาจจะส่งผลเชื่อโยงกับหลายๆ โรคเช่น โรคทอนซิล โรคเหงือกและฟัน โรคที่ต่อมน้ำลาย รวมถึงไซนัส อีกด้วย
- น้ำลายเหนียว
เชื่อว่าหลายๆ คนที่มีอาการน้ำลายเหนียว จะคิดว่าสงสัยเป็นเพราะพูดมาก ไม่ได้กินน้ำ แต่แท้ที่จริงแล้วอาการของน้ำลายเหนียวเกิดจากปริมาณน้ำลายไม่เพียงพอในการหล่อเลี้ยงในช่องปาก ซึ่งผลที่ตามมาก็คือ ฟันผุ เนื่องจากว่าน้ำลายถือว่ามีความสำคัญมากในการเป็นตัวกลางช่วยลดการยึดเกาะและการเจริญเติบโตของแบคทีเรียกับผิวเคลือบฟัน
ทั้งหมดนี้ก็คือวิธีการตรวจเช็คคร่าวๆ ถึงความผิดปกติที่ส่งผลต่อระบบการทำงานของน้ำลาย ซึ่งไม่ว่าคุณจะดูแลสุขภาพช่องปากดี หรือตรวจสอบความผิดปกติในช่องปากตลอดเวลา แต่อย่าละเลยการตรวจความผิดปกติของน้ำลาย ในเมื่อได้ทราบแบบนี้แล้ว หากพบว่าน้ำลายในช่องปากมีความผิดปกติตามข้อใด ควรเข้ารับการรักษา ก่อนที่อาการจะเป็นไปมากจนยากจะแก้ไขได้ แต่ถ้าหากเข้าพบแพทย์แล้ว ยังตรวจไม่พบโรคอะไรตามที่คาดหมายไว้ ยิ่งเป็นเรื่องที่ดี เพราะ คุณจะได้ทราบว่ามีสัญญาณเตือนแต่ยังไม่เกิดโรคเหล่านั้น จะได้เกิดการยับยั้งหาวิธีแก้ไข และระวังตัวเองได้ ก่อนที่โรคร้ายๆ เหล่านั้นจะเกิดขึ้นก็ถือว่าเป็นผลดีอย่างยิ่ง
แต่ทางที่ดีที่สุดคือคุณควรยับยั้งโรคต่างๆ ไม่ให้เกิดขึ้น ด้วยการแปรงฟันและใช้ไหมขัดฟันอย่างสม่ำเสมอ รวมถึงที่อยากคอยย้ำว่า ควรพบทันตแพทย์ทุก 6 เดือน เป็นอย่างน้อย เพื่อที่ว่าเผื่อคุณเป็นโรคอะไรจะได้รักษาได้ก่อนที่จะเป็นไปมากกว่าเดิม
สาเหตุการเกิดน้ำลายเหนียว
สาเหตุและปัจจัยต่อไปนี้อาจทำให้เกิดอาการน้ำลายเหนียวโดยตรง หรืออาจทำให้เกิดอาการช่องปากแห้งที่ส่งผลให้เกิดได้เช่นกัน
1. ภาวะขาดน้ำ
ภาวะขาดน้ำ (Dehydration) เป็นผลมาจากระดับของเหลวภายในร่างกายต่ำกว่าปกติ ส่งผลให้เกิดความผิดปกติ อย่างปากแห้ง น้ำลายเหนียว กระหายน้ำ อ่อนเพลีย และเวียนศีรษะได้ หากขาดน้ำรุนแรงก็อาจเป็นอันตรายร้ายแรงได้ อาการขาดน้ำอาจเกิดจากการดื่มน้ำไม่เพียงพอ การออกกำลังกายหรือทำกิจกรรมที่เสียเหงื่อมาก รวมทั้งการเจ็บป่วยที่ทำให้ร่างกายสูญเสียน้ำ อย่างอาเจียนหรือท้องร่วง โดยผู้ที่อาจเสี่ยงต่ออาการน้ำลายเหนียวจากการขาดน้ำอาจเป็นคนในกลุ่มของนักกีฬา ผู้ที่ทำงานกลางแจ้ง ผู้ป่วย เด็กเล็ก และผู้สูงอายุ
2. เสมหะในคอ
อาการเสมหะในคอ (Postnasal Drip) มักเกิดจากความผิดปกติภายในระบบทางเดินหายใจ เช่น โรคหวัด ไข้หวัดใหญ่ โรคภูมิแพ้จมูกอักเสบ โรคไซนัสอักเสบ หรือการได้รับสารระคายเคืองบางอย่างผ่านทางจมูกและลำคอ ซึ่งอาการเหล่านี้มักส่งผลให้ร่างกายผลิตน้ำมูกและเสมหะมากขึ้นเพื่อดักจับสารก่อภูมิแพ้ สารก่อระคายเคือง เชื้อโรค หรือเป็นผลจากกลไกร่างกายในการกำจัดการติดเชื้อ
เมื่อน้ำมูกถูกผลิตมากขึ้นก็อาจไหลลงสู่ลำคอและช่องปากผ่านท่อที่เชื่อมต่อกัน ทำให้น้ำมูกไหลรวมกับเสมหะและน้ำลายทำให้รู้สึกว่าน้ำลายเหนียวข้นขึ้น อาการที่มักพบร่วมกันเมื่อมีเสมหะในลำคอ เช่น ไอ จาม น้ำมูกไหล คันจมูก หากเจ็บป่วยจากการติดเชื้อ อย่างโรคหวัด ไข้หวัดใหญ่ หรือโรคไซนัสอักเสบก็อาจมีไข้ ปวดศีรษะ หรือปวดเมื่อยตามร่างกายร่วมด้วย
ปัจจัยอื่นๆ อย่างการสูดดมสารเคมี ฝุ่นควัน อยู่ในพื้นที่หนาวเย็น และการรับประทานอาหารที่มีรสเผ็ดร้อนก็อาจทำให้เกิดเสมหะในลำคอและอาการน้ำลายเหนียวตามมาได้เช่นเดียวกัน
3. ผลข้างเคียงจากยาบางชนิด
อาการปากแห้งและน้ำลายเหนียวอาจเป็นผลข้างเคียงจากการใช้ยาบางชนิด เช่น ยาแก้หวัดลดน้ำมูก ยาแก้แพ้ ยาคลายเครียด ยาต้านเศร้า ยารักษาภาวะความดันโลหิต ยาแก้ปวด ยาคลายกล้ามเนื้อ ยาเคมีบำบัดที่ใช้รักษาโรคมะเร็ง ซึ่งผลข้างเคียงจากยาอาจพบระหว่างการใช้ยาหรือหลังจากใช้ยาช่วงหนึ่ง โดยส่วนใหญ่ผลข้างเคียงจากการใช้ยาเหล่านี้มักไม่อันตราย เพราะแพทย์มักพิจารณาถึงความปลอดภัยก่อนสั่งจ่ายยาให้ผู้ป่วยอยู่แล้ว
4. ปัญหาเกี่ยวกับต่อมน้ำลาย
โรคและภาวะสุขภาพบางอย่างอาจส่งผลต่อการทำงานของต่อมน้ำลายและการผลิตน้ำลายได้โดยตรง เช่น กลุ่มอาการปากแห้งเรื้อรัง เนื่องจากต่อมน้ำลายไม่สามารถผลิตน้ำลายได้อย่างเพียงพอ หรือโรคต่อมน้ำลายอุดตันจากหินปูนในท่อน้ำลาย โดยโรคหรืออาการเหล่านี้อาจเป็นสัญญาณของปัญหาสุขภาพอื่นได้อีกด้วย เช่น โรคมะเร็ง และกลุ่มอาการโจเกรน (Sjogren’s Syndrome)
5. ผลจากการเข้ารับรังสีรักษา
รังสีรักษา (Radaition) หรือการฉายแสงเป็นการรักษารูปแบบหนึ่งที่ใช้รังสีเพื่อกำจัดเซลล์ภายในร่างกาย ใช้ในการรักษามะเร็งและโรคบางชนิด การฉายแสงอาจทำให้เกิดผลข้างเคียง เช่น ปากแห้ง น้ำลายเหนียวข้น แสบลิ้น หากเป็นการฉายแสงผ่านทางช่องปากและลำคอ อาการจากการฉายแสงมักรุนแรงกว่าสาเหตุอื่น โดยแพทย์จะแจ้งผลข้างเคียงก่อนการรักษาและแนะนำการดูแลตนเองอย่างเหมาะสมหลังการฉายแสง
ภาวะสุขภาพอื่นๆ อาจทำให้น้ำลายเหนียวได้เหมือนกัน อย่างการตั้งครรภ์ และโรคซิสติกไฟโบรซิส (Cystic Fibrosis) ที่ร่างกายไม่สามารถผลิตของเหลวได้ตามปกติ ส่งผลให้เหนียวและข้น นอกจากนี้งานศึกษาชิ้นหนึ่งได้ศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างภาวะทางอารมณ์กับการทำงานของต่อมน้ำลาย พบว่าภาวะอารมณ์ด้านลบ อย่างความวิตกกังวลและความเศร้า อาจส่งผลต่อการทำงานของต่อมน้ำลาย ทำให้ผลิตน้ำลายได้น้อยลงและเกิดอาการปากแห้ง จึงทำให้เกิดอาการน้ำลายเหนียวได้
วิธีลดอาการน้ำลายเหนียว
- ดื่มน้ำในปริมาณที่เหมาะสมกับช่วงวัยเพื่อช่วยให้ร่างกายทำงานได้ปกติและป้องกันการขาดน้ำ เช่น คนทั่วไปที่ไม่มีโรคประจำตัวควรดื่มน้ำ 8-10 แก้วต่อวัน โดยควรจิบน้ำบ่อยๆ แทนการดื่มในปริมาณมากในคราวเดียวเพื่อรักษาปริมาณน้ำลายในช่องปาก
- งดสูบบุหรี่ เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เครื่องดื่มน้ำตาลสูง กาแฟ รวมไปถึงการใช้น้ำยาบ้วนปากที่มีสารก่อการระคายเคือง
- งดอาหารรสจัด เช่น เผ็ดจัด หวานจัด หรือเค็มจัด หรืออาหารที่เหนียว แข็ง แห้ง เคี้ยวยาก
- รับประทานอาหารอ่อนหรืออาหารที่มีของเหลวเป็นส่วนประกอบ และเคี้ยวอาหารให้ละเอียดก่อนกลืน
- แปรงฟันอย่างน้อย 2 ครั้งต่อวัน ร่วมกับการใช้ไหมขัดฟัน และรักษาความสะอาดช่องปากเสมอ
- อมลูกอม ยาอม หรือเคี้ยวหมากฝรั่งที่ไม่มีน้ำตาลเพื่อกระตุ้นการทำงานของต่อมน้ำลาย
- หากอาการเป็นผลจากยาที่ใช้ ควรปรึกษาแพทย์ถึงวิธีแก้ไข
- ใช้น้ำลายเทียมเพื่อเพิ่มปริมาณน้ำลาย
ส่วนใหญ่อาการน้ำลายเหนียวมักไม่เป็นอันตราย และอาจเกิดขึ้นได้ชั่วครั้งชั่วคราวและหายไปได้เอง แต่หากพบอาการดังกล่าวเป็นประจำติดต่อกันนาน พบอาการอื่นร่วมด้วย หรืออาการรุนแรงจนส่งผลต่อการใช้ชีวิตประจำวัน ควรไปพบแพทย์เพื่อตรวจอย่างเหมาะสม เพราะอาการดังกล่าวอาจเป็นสัญญาณของการเจ็บป่วยได้
เรื่องเกี่ยวกับสุขภาพอื่นๆ ที่น่าสนใจ
- โรคลำไส้แปรปรวน มีอาการและสาเหตุมาจากอะไร
- ตากระตุก น่ารำคาญแต่อาจเป็นสัญญาณบอกโรคร้าย
- ผมร่วง เพราะอะไร และรักษาได้อย่างไร
- แพ้ท้อง มีอาการและวิธีรักษาอย่างไร
ที่มาของบทความ
ติดตามเรื่องเกี่ยวกับสุขภาพได้ที่ xqparket.com
สนับสนุนโดย ufabet369